Bio-illustrations

Δεν θα δεις ποτέ πραγματικά ένα φυτό, παρά μόνον αν το ζωγραφίσεις (Johann Wolfgang von Goethe)

24 Σεπτεμβρίου 2023

John James Audubon: Ενας λαμπρος φυσιοδιφης και ζωγραφος της αγριας φυσης με σκοτεινο, ομως, παρελθον.

 


Είναι απίθανο να μη βρει κανείς σε κάποιο από τα φημισμένα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας ή στις διεθνείς εκθέσεις έργων για την άγρια φύση,  έναν από τους πίνακες του John James Audubon (1785 - 1851). Το κύριο έργο του: Τα πτηνά της Αμερικής, έργο που περιλαμβάνει 435 χαρακτικά και ακουαρέλες, επαναστατικοποίησε τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονταν τα πτηνά στις νατουραλιστικές απεικονίσεις: Αντί να τα ζωγραφίζει στις άκαμπτες στάσεις με τις οποίες τα ζωγράφιζαν οι προγενέστεροι ζωγράφοι, μελετούσε, επί μακρόν, τις κινήσεις τους, και αφού τα κυνηγούσε και τα σκότωνε, τα στήριζε με τη βοήθεια ξύλινων υποστηριγμάτων, ώστε να αποκτήσουν τη φυσική στάση με την οποία τα απαθανάτιζε. Συνήθιζε μάλιστα, μετά το τέλος της εργασίας του, να τα μαγειρεύει, ώστε να καταγράφει τις γευστικές εντυπώσεις του... 


Οι σημαντικές πληροφορίες που άντλησε η επιστήμη του 19ου αιώνα από τις ακριβείς, αλλά και καλαίσθητες δημιουργίες του Audubon, κατέστησαν την τέχνη του, ένα μέτρο για την αξιολόγηση των εικονογράφων πτηνών, από τον 19ο αιώνα, ως σήμερα.


Κι όμως, ο σημαντικός αυτός αυτοδίδακτος ζωγράφος και φυσιοδίφης, κρύβει μια σκοτεινή ιστορία πίσω του. Γεννήθηκε σε μια φυτεία στην Αϊτή,  ίσως από τον ιδιοκτήτη μιας φυτείας και μια κρεολή που εργαζόταν στα κτήματά του - και κατά την παιδική ηλικία εστάλη στη Γαλλία, όπου έζησε ως τα 18 του χρόνια με τη σύζυγο του φερόμενου ως πατέρα του. Εκεί αναπτύχθηκε το ενδιαφέρον του για τη μελέτη των πτηνών και τη ζωγραφική, το οποίο μπόρεσε να εξασκήσει κατά τη διάρκεια των περιπετειωδών αποστολών που έκανε κατά τη νεανική του ζωή (διέπλευσε δεκάδες φορές τον Ατλαντικό, κατευθυνόμενος σε διαφορετικούς προορισμούς).


Είναι ιστορικά εξακριβωμένο ότι κατά τη διάρκεια της ώριμης και πολυτάραχης ζωής του ενεπλάκη στην αγοροπωλησία σκλάβων και ότι διαπνεόταν από ρατσιστικά φρονήματα. Η αποκάλυψή τους, οδήγησε - στο πλαίσιο του κινήματος της Cancel Culture - στη διατύπωση του αιτήματος της αλλαγής του ονόματος του ιδρύματος προώθησης του έργου του, National Audubon Society. Το  - Δ.Σ. του ιδρύματος αποφάσισε - μάλλον πράττοντας ορθά - να μην αποδεχτεί το αίτημα με το επιχείρημα, ότι το ίδρυμα - που ιδρύθηκε 50 χρόνια μετά τον θάνατο του Audubon - έχει κατορθώσει να αντιπροσωπεύει, πολύ περισσότερα απ' όσο το έργο του ίδιου, το οποίο καταδίκασε ανεπιφύλακτα.


Παρά λοιπόν τη σκοτεινή πλευρά της προσωπικότητας του Audubon, το έργο του είναι φωτεινό και αξιομνημόνευτο.