Botanische Wandtafeln: Ενα διαχρονικα αξεπεραστο εποπτικο υλικο

 

Οι μεταρρυθμίσεις στο γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα στα μέσα του 19ου αιώνα οδήγησαν σε σημαντική αύξηση του αριθμού των μαθητών και των φοιτητών. Αποτέλεσμα αυτής της αύξησης ήταν ο μέσος αριθμός διδασκομένων να ξεπερνά τους 100, ένας δηλαδή αριθμός που δημιουργούσε προβλήματα στη διδασκαλία των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων.

Η λύση που επενόησε ένας καθηγητής φυσιολογίας φυτών στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, ήταν η παραγωγή μεγάλων διαστάσεων βοτανολογικών χαρτών, μεγάλων (Botanische Wandtafeln), που ξετυλίγονταν και αναρτώνταν σε περίοπτες θέσεις στις αίθουσες διδασκαλίας. Ο καθηγητής ονομαζόταν Carl Ignaz Leopold Kny (1841-1916) και ήταν μαθητής του Carl Wilhelm von Nägeli, του διαπρεπούς βοτανολόγου καθηγητή, που είχε απορρίψει την εργασία του Μέντελ για το μοσχομπίζελο.

H τεχνη της πτησης

 

Η ταινία μικρού μήκους: "Η τέχνη της πτήσης", είναι δημιουργία του ανεξάρτητου Ολλανδού φωτογράφου και κινηματογραφιστή Jan van IJken. Σε αυτήν κατέγραψε τους εκπληκτικούς σχηματισμούς που έκαναν τα ψαρόνια στον ουρανό της πατρίδας του τον χειμώνα του 2014-2015. Όπως και στις άλλες ταινίες του (Plaktonium, Becoming, Facing animals) και στην ταινία αυτή κινείται στο λεπτό όριο που χωρίζει (;) την Τέχνη από την επιστήμη. 

Εκμεταλλευόμενος τη γνώση του από τον χειρισμό του φωτός που κατέχει ως φωτογράφος στην "Τέχνη της πτήσης" καταγράφει ποιητικά αυτό το μεγαλειώδες φαινόμενο του οποίου την εξήγηση, το πώς δηλαδή τα σμήνη των ψαρονιών που απογειώνονται κάθε σούρουπο, πετούν χωρίς να συγκρούονται μεταξύ τους, ακόμη δεν γνωρίζουμε.

Zoo: Ποιος παρατηρει ποιον;

Στον γοργό χρόνο του διαδικτύου, 11 λεπτά δεν είναι λίγα. Αν τα διαθέσετε όμως για την παρακολούθηση της ταινίας μικρού μήκους που σας προτείνω θα αποζημιωθείτε πλήρως. Πρόκειται για μια ταινία την οποία γύρισε το 1961 στον Ζωολογικό Κήπο του Άμστερνταμ ο Bert Haanstra, ένας προικισμένος Ολλανδός σκηνοθέτης που είχε βραβευθεί το 1958 με Oscar  για ταινία μικρού μήκους  (Glass).

O Haanstra στο διάστημα της καριέρας του γύρισε δεκάδες μικρού, κυρίως, μήκους ταινίες των οποίων τα πραγματικά στιγμιότυπα διαδέχονταν το ένα τον άλλο, ώστε να συνιστούν μια χαρακτηριστική ποιητική αφήγηση που οδηγεί τον θεατή να μην αντλεί απλώς πληροφορίες, αλλά να  βιώνει εγκάρδια γνώση για τα εξιστορούμενα. Μεταξύ των ταινιών αυτών περιλαμβάνεται και η μεγάλου μήκους ταινία Ape and Super-Ape, στην οποία συνεργάστηκε με την γνωστή πρωτευοντολόγο Jane Goodall. Η ταινία, στην οποία συγκρίνεται η συμπεριφορά των ανθρώπων και των πιθήκων, έχει μεγάλη διάρκεια και είναι προσβάσιμη από εδώ. 

Εx libris: Τα αριστουργηματα του εσωφυλλου των βιβλιων

 

Πριν μερικά χρόνια ένας συνάδελφος είχε μυήσει τη σελίδα στις περίτεχνες μικρές ετικέτες ή σφραγίδες με τις οποίες, κατά τον 15ο ως και τον  19ο, κυρίως, αιώνα ο κάτοχος ενός βιβλίου,  φυσικό πρόσωπο, βιβλιοθήκη ή οργανισμός, επεσήμαινε την ιδιοκτησία του σε αυτό.

Οι ετικέτες αυτές που ονομάζονταν ex libris (που στα λατινικά σημαίνει: Από το βιβλίο του, από τη βιβλιoθήκη του), απεικόνιζαν το έμβλημα του κατόχου του βιβλίου και η πρακτική χρησιμότητά τους ήταν να περιορίζεται το ενδεχόμενο κλοπής ή απώλειάς του, με την επικόλλησή τους, συνήθως στην πίσω όψη του εξωφύλλου του βιβλίου (εσώφυλλο).

Το χρυσο βιβλιο της Βιολογιας

Το 1961 είδε το φως της δημοσιότητας ένα βιβλίο για νέους που έφερε τον τίτλο: “Το χρυσό βιβλίο της Βιολογίας” και τον υπότιτλο: “Μια εισαγωγή στα θαύματα της ζωής“. Συγγραφείς του βιβλίου ήταν οι Gerald Ames και Rose Wyler και εικονογράφος του ο Charley Harper. 

Το βιβλίο αυτό που περιελάμβανε μια συνόψιση της βιολογίας (από την ιστορία της, ως στοιχεία ανατομίας, οικολογίας, γενετικής, εξέλιξης κ.ά.) γνώρισε μεγάλη εκδοτική επιτυχία και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, κυρίως χάρη στις γοητευτικές εικόνες που είχε φιλοτεχνήσει ο μοντερνιστής εικονογράφος του.

Οφθαλμοδουλεια

 

Ποιος δεν θυμάται τα παιδικά βιβλία με τις αναδυόμενες εικόνες, ή τις ευχετήριες κάρτες και τις χαρτοκοπτικές με τα επάλληλα αναπτυσσόμενα επίπεδα; Αλλά και ποιος δεν έχει διευκολυνθεί στην κατανόηση μιας πολύπλοκης τεχνολογικής ή βιολογικής δομής από τις προσομοιώσεις υπολογιστών, που χρησιμοποιούν αναδυόμενα παράθυρα και επίπεδα;

Αυτή λοιπόν η τεχνική, με την οποία ο αναγνώστης αλληλεπιδρά με την έντυπη εικόνα και ο χρήστης του υπολογιστή με τη διαδραστική προσομοίωση, είναι μια επινόηση των αρχών σχεδόν της τυπογραφίας, όπως μαρτυρούν αρκετά βιβλία που εκδόθηκαν κατά την Αναγέννηση*. Ένα από αυτά εκδόθηκε το 1583 και έφερε τον τίτλο: "Οφθαλμοδουλεία,  δηλαδή μια πραγματεία για τα αίτια των αδυναμιών, των παθήσεων του ματιού και του προσώπου".

Το έργο, του οποίου συγγραφέας ήταν ο George Bartisch (1535–1607), ένας Γερμανός οφθαλμίατρος και χειρουργός, αποτελούσε έναν οφθαλμιατρικό άτλαντα της εποχής που παρουσίαζε τη δομή του ματιού και τις παθήσεις του, αλλά και την ανατομία του εγκεφάλου.