Bio-illustrations

Δεν θα δεις ποτέ πραγματικά ένα φυτό, παρά μόνον αν το ζωγραφίσεις (Johann Wolfgang von Goethe)

03 Οκτωβρίου 2023

Jules Dumont d'Urville



Ένα περίπου χρόνο πριν ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση η αξίνα ενός Μηλίου χωρικού - κατά την προσπάθειά του να απομακρύνει μια ρίζα δέντρου από το χωράφι του - έφερε στο φως μια υπόγεια κρύπτη εντός της οποίας φυλασσόταν ένα άγαλμα. Όταν ο χωρικός ανέβασε, με τη βοήθεια των γειτόνων του, το εύρημά του στην επιφάνεια του εδάφους, διαπίστωσε ότι ήταν το άγαλμα μια γυναικείας ελληνικής θεότητας και διαισθανόμενος τη σημασία του, το φύλαξε στο σπίτι του.


Όμως το νέο για την εύρεση του αγάλματος δεν κρατήθηκε μυστικό. Έφτασε ως τα αυτιά του Γάλλου προξένου στην Κωνσταντινούπολη ο οποίος παρακίνησε τον πλοίαρχο της κορβέτας του Γαλλικού πολεμικού ναυτικού "Coquille", που ναυλοχούσε εκεί, να καταπλεύσει στη Μήλο προκειμένου να εξετάσει το άγαλμα, και το ενδεχόμενο - αν πράγματι άξιζε - να μεταφερθεί στη Γαλλία. Όταν η κορβέτα έφτασε στη Μήλο, ο πλοίαρχός της, ανέθεσε στον Jules Dumont d'Urville (1790-1842), έναν νεαρό σημαιοφόρο του, που είχε σπουδάσει Ελληνικά, Λατινικά και Βοτανολογία, να επισκεφθεί το σπίτι του χωρικού, να δει το άγαλμα κι αν έκρινε σκόπιμο, να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για την απόκτησή του. Ο d'Urville εντυπωσιασμένος από την ομορφιά του αγάλματος κατέβαλε στον χωρικό μια προκαταβολή και επέστρεψε στο πλοίο για να πάρει τα χρήματα που θα συμπλήρωναν το συμφωνημένο ποσό για την αγορά του αγάλματος. 


Από εκεί και πέρα, η ιστορία της απόκτησης του αγάλματος, που δεν ήταν άλλο από τη γνωστή Αφροδίτη της Μήλου, περιπλέχτηκε, καθώς στη διεκδίκησή της μπήκαν και Έλληνες πρόκριτοι που είχαν υποσχεθεί στον Μήλιο χωρικό ένα μεγαλύτερο ποσό. Οι ακριβείς συνθήκες της εύρεσης του αγάλματος, της απόκτησής της από τους Γάλλους - βίαιη απόσπαση του αγάλματος από το Ελληνικό πλοίο στο οποίο είχε μεταφερθεί, και μεταφορά του στο Γαλλικό - αλλά και της κατάστασης στην οποία βρέθηκε - οι βραχίονες υπήρχαν στο άγαλμα, αλλά χάθηκαν κατά τη συμπλοκή Ελλήνων και Γάλλων; - δεν είναι οι γνωστές και υπάρχουν διάφορες εναλλακτικές διηγήσεις. Τελικώς η Αφροδίτη της Μήλου μεταφέρθηκε στο Λούβρο, όπου εκτίθεται από το 1821 και ο Γάλλος σημαιοφόρος παρασημοφορήθηκε για τη συμβολή του στην απόκτηση του αγάλματος για λογαριασμό της Γαλλίας και αργότερα, προήχθη σε καπετάνιο του πλοίου, που στο μεταξύ από "Coquille" (όστρακο), είχε μετονομαστεί σε "Αστρολάβο".


Ο d'Urville ηγήθηκε, ως κυβερνήτης του "Αστρολάβου" σε δυο ακόμη εξερευνητικές αποστολές - τις μεγαλύτερες αποστολές του Γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα,  που τον έκαναν να αποκτήσει τη φήμη, ενός Γάλλου Captain Cook. Η πρώτη αποστολή που έγινε στα χρόνια 1822 - 1825, στον Νότιο Ειρηνικό, ως κύριο αντικείμενό της είχε την αναζήτηση των ιχνών του Γάλλου εξερευνητή Jean-François La Pérouse τα δυο πλοία της αποστολής του οποίου είχαν χαθεί μυστηριωδώς το 1788. Η δεύτερη αποστολή (1837-1840) που έγινε στην Ανταρκτική αποσκοπούσε στην αναζήτηση του Νοτίου Μαγνητικού Πόλου, έναν στόχο που δεν κατάφερε να πετύχει καθώς ο Αστρολάβος δεν ήταν κατάλληλα εξοπλισμένος για την πλοήγηση στον πάγο και τα μέλη του πληρώματος προσεβλήθησαν από σκορβούτο. Όμως και στην αποστολή αυτή, όπως και στις προηγούμενες, ο d'Urville με τον Αστρολάβο χαρτογράφησε νέες θαλάσσιες οδούς, συνέβαλε στην εθνογραφική μελέτη των λαών του Ειρηνικού και συνέλεξε ένα πλήθος δειγμάτων φυτικών και ζωικών οργανισμών, μεταξύ των οποίων, τα αγνοημένα ως τότε ασπόνδυλα,  που αποστέλλονταν στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι, για περαιτέρω μελέτη.


Ο d'Urville στο διάστημα των δυο τελευταίων αποστολών κατέγραψε την ιστορία τους - εκτάσεως 13 τόμων! - και επιμελήθηκε τη σύνταξη ατλαντών με τα φυτά και τα ζώα που συνέλεγαν οι φυσιοδίφες, και απεικόνιζαν οι ζωγράφοι των αποστολών του. 


Ένα δείγμα αυτης της εξαιρετικής εργασίας που έγινε στα χρόνια 1826-1830 παρουσιάζουμε κατωτέρω. Έχει ληφθεί από τον ζωολογικό  και τον βοτανολογικό άτλαντα των ετών 1826-1829 και προέρχονται από την ιστοσελίδα της ΒΗL (Biodiversity Heritage Library).  (Η διεύθυνση από εδώ)