Σε μια από τις αναζητήσεις μου στην πολύ γενναιόδωρη, αλλά και πλούσια πηγή μας, το archive.com, ανεκάλυψα την 6η έκδοση ενός βιβλίου, η οποία κυκλοφόρησε δέκα περίπου χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα του και εικονογράφου του. Το βιβλίο τιτλοφορείται: Τα δέντρα και το σχεδίασμά τους, και σε αυτό ο δημιουργός του, ο Edward Clifford, συμβουλεύει τους νέους σκιτσογράφους και ζωγράφους για το πώς να σκιτσάρουν τα δέντρα.
Ο ζωγράφος, που ήταν κυρίως γνωστός για τις προσωπογραφίες επιφανών προσωπικοτήτων της εποχής του, ανήκε στο αισθητικό κίνημα των τελών του 19ου αιώνα, το οποίο ασπαζόταν την ιδέα ότι ο κύριος σκοπός της τέχνης είναι να παρέχει αισθητική απόλαυση. Εν τούτοις, φαίνεται από το βιβλίο αυτό, πως δεν αδιαφόρησε για τη διδακτική σημασία των αναπαραστάσεων της Φύσης - και εν προκειμένω των δέντρων - που πρέπει να είναι ακριβείς.
Επηρεασμένος ίσως από τον σύγχρονό του Thomas Huxley - το γνωστό "μπουλντόγκ του Δαρβίνου" - ο οποίος κάποτε είχε πει: Ένα δέντρο, δεν είναι παρά ένα ζώο που έχει εγκλειστεί στο ξύλινο κουτί του, ο Clifford έγραφε στο βιβλίο του:
Ένα δέντρο είναι μια ζωντανή ύπαρξη. Τρέφεται, χωνεύει, αναπνέει, διαπνέει, αναπαράγει το είδος του, έχει τη δύναμη να κρατά όρθιο τον εαυτό του, να αντιστέκεται στον άνεμο και να θεραπεύει τα τραύματά του, ενώ - ως κάποιο βαθμό - μπορεί να κινεί κάποια τμήματά του.
Ήταν όμως, όπως φαίνεται, και επηρεασμένος από τις προόδους της επιστήμης του βικτωριανού καιρού του, στον οποίο η κυτταρική θεωρία είχε εδραιωθεί και η μελέτη της ανατομίας και της φυσιολογίας ήταν στο προσκήνιο, ώστε να θεωρεί ότι ο ζωγράφος δεν πρέπει να στέκεται μόνον στην εξωτερική μορφή των οργανισμών, αλλά και να γνωρίζει λεπτομέρειες της εσωτερικής οργάνωσης που τη στηρίζει.
Πριν λοιπόν δείτε τις όμορφες εικόνες του βιβλίου του, διαβάστε το εξίσου όμορφο απόσπασμα από τον πρόλογό του. Σε αυτόν, ο Clifford παροτρύνει τους νέους καλλιτέχνες να μελετούν την ανατομία των δέντρων, πριν καταπιαστούν με τη ζωγραφική τους.
O νεαρός τοπιογράφος έχει την τάση να περιορίζει τις σπουδές του, αν έχει κάνει τέτοιες, στη μελέτη της επίδρασης του φωτός και του χρώματος καθώς και της σύνθεσης. Η ανατομία και η κατασκευή των αντικειμένων που ζωγραφίζει συχνά παραλείπονται. Πολύ συχνά ξεχνά ότι τα κτίρια, τα δένδρα και τα πετρώματα σχηματίζονται βάσει σταθερών αρχών και διέπονται από καθορισμένους νόμους στη σχέση μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα είναι πως σε όλους σχεδόν τους πίνακες των εκθέσεων βλέπει κανείς κτίρια απίθανων αρχιτεκτονικών συνθέσεων, πέτρες που είναι ξένες ως προς το περιβάλλον τους, και δένδρα που είτε δεν αναγνωρίζονται, είτε αναπτύσσονται κάτω από αφύσικες συνθήκες.Ο σκιτσογράφος γνωρίζει πως οι ανακρίβειες στα σχέδια εύκολα θα ανακαλυφθούν και θα επικριθούν. Ο τοπιογράφος γνωρίζει ότι η άγνοια για τη μορφή των δένδρων, θα οδηγήσει στη δημιουργία κακαίσθητων πινάκων που θα αποδοκιμαστούν. Για τους λόγους αυτούς ο πρώτος προσφεύγει στη μελέτη της ανατομίας των δένδρων και ο δεύτερος αντλεί πολύτιμη βοήθεια από την αρχιτεκτονική, τη γεωλογία και τη βοτανική.
Ο σύνδεσμος προς το βιβλίο, από εδώ.
