Είναι χειμώνας του 1507 ή του 1508 και στο Νοσοκομείο Santa Maria Nuova της Φλωρεντίας, ένας ηλικιωμένος άνδρας καθισμένος στο κρεβάτι του συνομιλεί με τον επισκέπτη του, έναν γνωστό καλλιτέχνη της εποχής. Λίγες ώρες μετά ο γέροντας πεθαίνει κι ο καλλιτέχνης εντυπωσιασμένος από την συνάντηση μαζί του, θα κατέγραφε στις σημειώσεις του: "Αυτός ο γέροντας λίγο πριν πεθάνει μου είπε πως έζησε εκατό χρόνια χωρίς να έχει νιώσει καμία ενόχληση, παρεκτός της αδυναμίας που τον είχε καταβάλει. 'Ετσι χωρίς κανένα εμφανές σημάδι νοσήματος ή δυσφορίας ο γέροντας έφυγε από τη ζωή αυτή. Αποφάσισα λοιπόν να τον ανατάμω για να ανακαλύψω την αιτία, αυτού του τόσο γλυκού θανάτου".
Ο καλλιτέχνης, αλλά και μαθηματικός, και αρχιτέκτονας και πολεοδόμος και γεωλόγος και μηχανικός, ήταν ο Leonardo da Vinci και το περιστατικό αυτό δεν ήταν ούτε το πρώτο, ούτε όμως και το τελευταίο στο οποίο εξεδήλωνε το ενδιαφέρον του για την ανατομία του ανθρώπινου σώματος· είχαν ήδη προηγηθεί 10 ανατομίες που τις είχε διεξάγει με δικά του έξοδα, και μετά επακολούθησαν και άλλες, ώστε ο συνολικός αριθμός τους να ξεπεράσει τις 30.
Το ενδιαφέρον αυτό του da Vinci πρέπει να ξεκίνησε ως καλλιτεχνική σπουδή στην απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος. Συνεχίστηκε όμως ως συστηματική μελέτη, που δεν περιορίστηκε στην εικαστική περιγραφή των οργάνων του ανθρώπου, αλλά και ως ερμηνεία των λειτουργιών του.
Προϊόν της εργασίας αυτής ήταν ένα σύνολο 18 φύλλων διπλής όψεως που περιελάμβαναν 240 απεικονίσεις των οστών, των μυών και των σπλάγχνων, καθώς και επεξηγηματικές σημειώσεις οι οποίες αφορούν στη φυσιολογία των εικονιζόμενων δομών, εκτάσεως 13.000 λέξεων.
Η εργασία αυτή δεν εκδόθηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του μεγάλου καλλιτέχνη της Αναγέννησης, ώστε η επιστήμη να επωφεληθεί από την εκπληκτικής ακρίβειας και διεισδυτικότητας απόδοση της ανατομίας του ανθρώπου. Μια ελλιπής έκδοσή της, έγινε το 1632 στη Γαλλία. Σήμερα το σύνολο του έργου αυτού είναι είναι μέρος της Βρετανικής Βασιλικής Συλλογής και φυλάσσεται στο κάστρο του Windsor.
Ρίξτε λοιπόν μια ματιά στις εικόνες που παραθέτουμε και προσέξτε πώς ο σπουδαίος καλλιτέχνης χρησιμοποιώντας στικτές γραμμές και γραμμοσκιάσεις απέδωσε, ως διαφανή στρώματα, τα επάλληλα επίπεδα των ανατομιών που διεξήγαγε. Προσέξτε επίσης τις λεπτομέρειές τους. Το οπτικό χίασμα, οι κοιλίες του εγκεφάλου, οι κόλποι, οι κοιλίες και οι βαλβίδες της καρδιάς, τα ιγμόρεια, το έμβρυο, αλλά και τα αναπαραγωγικά όργανα των δύο φύλλων, είναι όλα εκεί, και παρουσιάζονται με ακρίβεια και χάρη.
 |
| Μελέτη εμβρύου στη μήτρα και εξωτερικών γεννητικών οργάνων θήλεος |
 |
| Προσέξτε τις κοιλίες του εγκεφάλου! |
 |
Τομές κρανίου
|
 |
| Θωρακική κοιλότητα και διάφραγμα |
 |
| Μελέτη ανατομίας συνουσίας |
 |
| Μύες κορμού |
 |
| Ουρογεννητικό σύστημα ανδρός |
 |
| Σκελετός |
 |
Καρδιά, πνευμονικά αγγεία
|
 |
| Εξωτερικά αναπαραγωγικά όργανα θήλεος |
 |
| Ανατομία μυών ώμου και λαιμού |
