Bio-illustrations

Δεν θα δεις ποτέ πραγματικά ένα φυτό, παρά μόνον αν το ζωγραφίσεις (Johann Wolfgang von Goethe)

25 Δεκεμβρίου 2021

Alfred Keller: Ένας δεξιοτεχνης κατασκευαστης μοντελλων εντομων


Με περισσότερα από 800.000 γνωστά είδη, το 80% της υπάρχουσας βιοποικιλότητας και ένα ατελείωτο πλήθος εκκεντρικών μορφών και συνδυασμών χρωμάτων-που μόνο η φυσική επιλογή θα μπορούσε να δημιουργήσει- δεν είναι περίεργο πως τα έντομα έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον καλλιτεχνικών ρευμάτων (Αρ Νουβώ) και σημαντικών καλλιτεχνών, όπως  η Maria Sibylla Merian, o M.C.Escher και ο Vladimir Nabokov.

Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που μαγεύτηκαν από τον κόσμο των εντόμων, δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε έναν δεξιοτέχνη γλύπτη-μεταλλουργό, που προσελήφθη το 1930 από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Βερολίνου με αντικείμενο την κατασκευή τρισδιάστατων μοντέλλων εντόμων και των προνυμφών τους.

Ονομαζόταν Alfred Keller και από την πρόσληψή του στο Μουσείο, ως τον πρόωρο θάνατό του, σε ηλικία 53 ετών, το 1955,  πρόλαβε να δημιουργήσει έναν αριθμό μοντέλλων εντόμων που εντυπωσιάζουν για την  επιστημονική ακρίβεια τους και την ομορφιά τους. Τα μοντέλλα αυτά, που ξεκίνησε να τα κατασκευάζει χρησιμοποιώντας πλαστελίνη και στη συνέχεια γύψο, πεπιεσμένο χαρτί και γαλάλιθο, ήταν αποτέλεσμα μιας επίπονης και μακρόχρονης προσπάθειας που αποσκοπούσε στην απόδοση ακόμη και της παραμικρότερης λεπτομέρειας της σωματικής κατασκευής και των χρωμάτων του προτύπου τους.




Για την κατασκευή του μοντέλλου της οικιακής μύγας χρειάστηκε να τοποθετήσει με το χέρι, το ένα μετά το άλλο, 2.635 νήματα, ώστε να αποδώσει τις σμήριγγες (τρίχες) του εντόμου, ενώ η κατασκευή κάθε μοντέλλου τού έπαιρνε ένα χρόνο για την ολοκλήρωση του.



Ατυχώς τα περισσότερα από τα μοντέλλα αυτά κατεστράφησαν κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Όσα διασώζονται εκτίθενται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Βερολίνο. Ανάμεσα σε αυτά εντυπωσιακότερο είναι ένα βραζιλιάνικο "τζιτζίκι" το Bocydium Globulare, που φέρει στην κεφαλή του μια παράξενη απόφυση με 4 σφαίρες, άγνωστης προς το παρόν λειτουργίας. Το έντομο που δεν ξεπερνά το μήκος των 6 mm μεγεθύνθηκε κατά 180 φορές στο μοντέλλο του Keller.



Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και το μοντέλλο του σκαθαριού της πατάτας (Leptinotarsa decemlineata), ενός χωροκατακτητικού εντόμου που εισήχθη από την Αμερική στην Ευρώπη το 1922 και είναι γνωστό, για τις καταστροφές που προκαλεί στη σοδειά της πατάτας. Αυτό λοιπόν το έντομο, θεωρήθηκε από τον Αδόλφο Χίτλερ, και μετά τη λήξη του πολέμου από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, ως ένα βιολογικό όπλο που έριχναν τα αμερικανικά αεροπλάνα προκειμένου να πλήξουν τη ναζιστική και στη συνέχεια την ανατολικογερμανική σοδειά πατάτας.  Θύμα, αλλά και πολλαπλασιαστής αυτού του προπαγανδιστικού μύθου έπεσε και ο Μπέρτολ Μπρεχτ ο οποίος σε ποίημά του με τίτλο: "Οι Αμερικανοί Αεροπόροι" έγραφε, για να καταγγείλει την αερογέφυρα με την οποία οι Αμερικανοί εφοδίαζαν με τρόφιμα στα χρόνια 1948-1949 το, αποκλεισμένο από τους Σοβιετικούς, Δυτικό Βερολίνο:

Οι Αμερικανοί αεροπόροι πετούν

ασημένιοι κάτω από τη σκηνή του Θεού, και αποθέτουν

τα σκαθάρια Κολοράντο

για να καταβροχθίσουν τις πατάτες στο γερμανικό έδαφος.

Η εργασία του Keller έδειξε στο ευρύ κοινό πόσο ενδιαφέροντα ζώα είναι τα έντομα, και πώς επηρεάζουν με ποικίλους τρόπους τη ζωή μας. Έδειξε επίσης, πως όταν σκύβουμε πάνω τους και τα μελετούμε με προσοχή, έχει το καθένα τους να μας διηγηθεί μια εντυπωσιακή ιστορία για το παρόν τους, αλλά και για το πώς προέκυψε η απίστευτη ποικιλία τους.