Με τον Carlo Ranzi, έναν σημαντικό Ιταλό σχεδιαστή επιστημονικών απεικονίσεων η σελίδα, επιθυμούσε να ασχοληθεί εδώ και μερικά χρόνια. Καθώς όμως στη διάθεσή μου, δεν είχα παρά μόνο τα δυο βιβλία του, που εκδόθηκαν στην Ελλάδα, ανέβαλα το σχετικό αφιέρωμα, μέχρι να συγκεντρώσω πρόσθετες πληροφορίες για το έργο του. Ατυχώς, όσες φορές κι αν επεχείρησα να βρω κάτι περισσότερο - ψάχνοντας σε όλες τις διαφορετικές εκδοχές γλώσσας των μηχανών αναζήτησης - έπεφτα, ξανά και ξανά, στις ίδιες διαφημιστικές καταχωρήσεις που προέβαλαν μεταχειρισμένα, κυρίως, αντίτυπα των δυο βιβλίων που ανέφερα. Σαν, δηλαδή, να έχει εξαφανιστεί από το προσκήνιο, χωρίς να έχει στο μεταξύ παραγάγει κάτι άλλο.
Κι όμως και στα δυο βιβλία του, στο "Ο άνθρωπος, εβδομήντα εκατομμύρια χρόνια" (Εκδόσεις Γνώση, 1986), το οποίο και συνέγραψε, και στο "Βιβλίο των πρώτων ανθρώπων" (Εκδόσεις Δεληθανάσης, 1989), το οποίο εικονογράφησε, αναδύεται η προσωπικότητα ενός ικανού σχεδιαστή που ήταν εξοικειωμένος με την Παλαιονθρωπολογία, τις μεθόδους της και την ορολογία της· ενός δηλαδή σημαντικού ερευνητή - καλλιτέχνη, από τον οποίο εύλογα, περιμέναμε και άλλα έργα.
Και τα δυο βιβλία εικονογραφήθηκαν σε μια εποχή που τα προγράμματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών - με τα οποία μπορεί να πιθανολογηθεί, στη βάση των υπαρχόντων δεδομένων, πώς οι μύες και το δέρμα "ντύνουν" τον σκελετό ενός ευρήματος - ήταν ακόμη πρωτόλεια και όχι σε ευρεία χρήση. Ο Ranzi, με βάση όσα μπορούν να συναχθούν από τον πρόλογό του στο πρώτο βιβλίο, δεν έκανε χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, ή αν έκανε, περιορίστηκε στην αξιοποίηση των διαθέσιμων δεδομένων για τις αναλογίες των οστών των απολιθωμάτων με τα οποία εργάστηκε. Γνώμονάς του, ήταν η πεποίθηση του Ζωρζ Κουβιέ - του ιδρυτή του κλάδου της συγκριτικής ανατομίας - ότι καθώς ένα οστό αποτελεί μέρος της ολότητας του απολιθωμένου ζώου, φτάνει για την αναπαράσταση των τμημάτων του ζώου που λείπουν, ακόμη μάλιστα, και για τη συνολική αναπαράστασή του.
Ακόμη όμως κι αν ο Ranzi είχε στη διάθεσή του το πιο εξελιγμένο λογισμικό, που θα τον βοηθούσε να αναπαραστήσει με ακρίβεια τα ανατομικά χαρακτηριστικά ενός ζώου που δεν υπάρχει πια, κάτι θα έλειπε. Κι αυτό θα ήταν η έκφραση του ζώου στην οποία θα αποτυπωνόταν το πόσο, αυτό το προγονικό είδος είχε αρχίσει να προχωρεί στο μονοπάτι που θα οδηγούσε κάποιον απόγονό του, στο να γίνει άνθρωπος.
Εκεί λοιπόν που ακόμη και το τελειότερο λογισμικό, ελλείψει στοιχείων, μοιραία θα σκοντάψει, ήρθε η διαίσθηση, η φαντασία και η τέχνη του Ranzi, μαζί με τις γνώσεις του (για τα συγγενικά προγονικά και σύγχρονα είδη του μακρινού προγόνου μας, για τον όποιο πολιτισμό παρήγαγε, και για το περιβάλλον στο οποίο έζησε και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε), για να μας προτείνουν μια γοητευτική, κι όσο λιγότερο γίνεται, αυθαίρετη εικόνα του προγόνου μας. Κι όπως θα διαπιστώσετε, σε μερικές από τις εικόνες του βιβλίου της "Γνώσης", τις οποίες παραθέτω ο Ranzi τα κατάφερε περίφημα.
Η γνωστή "Lucy", η θηλυκή Αυστραλοπίθηκος της οποίας, ο κατά τα δυο τρίτα άθικτος σκελετός, βρέθηκε το 1974 στην περιοχή των Afar (εξ ου και η συστηματική ονομασία της Lucy, ως: Australopithecus afarensis - Αυστραλοπίθηκος, διότι αντίστοιχα απολιθώματα βρέθηκαν στις νότιες - austral - περιοχές της Ανατολικής Αφρικής) που βρίσκεται στο σημερινό Τζιμπουτί.
Προσέξτε πώς ο Ranzi αποδίδει, με συγκινητικότατο τρόπο, την περιέργεια στο βλέμμα της Lucy, που μαρτυρεί ότι οι Αυστραλοπίθηκοι, που έζησαν γύρω στα 7 με 2 εκατομμύρια χρόνια πριν, είχαν αρχίσει να μπαίνουν στο στάδιο του ανθρωπιδισμού.
Ο "άνθρωπος του Τσιρτσέο" (Circeo) ήταν ένας νεαντερτάλιος το κρανίο του οποίου βρέθηκε στη δυτική ακτή της Ιταλικής χερσονήσου. Η αιτία θανάτου του - όπως φαίνεται από το κρανίο του - ήταν ένα χτύπημα που δέχτηκε στον δεξιό κρόταφο. Ότι το κρανίο αυτό βρέθηκε στο κέντρο ενός κύκλου από πέτρες είναι μια ένδειξη ότι αυτός ο πρόγονός μας ήταν προφανώς ένα ζώο, αλλά ένα ζώο που αντιλαμβανόταν την έλευση του θανάτου, και τιμούσε τους νεκρούς του. Τι να πει κανείς για τη λεπτότητα με την οποία ο καλλιτέχνης αποδίδει τη φροντίδα με την οποία τα χέρια ενός παριστάμενου στην ταφική τελετουργία αποθέτουν στο έδαφος, το κρανίο του νεκρού συντρόφου;
Με αυτήν τη συγκλονιστική εικόνα ο Ranzi αποδίδει, αυτό που πιθανώς συνέβη, πριν 45.000 χρόνια στο σπήλαιο Σάνινταρ του ανατολικού Ιράκ. Νεαντερτάλιοι θάβουν τον νεκρό σύντροφό τους, ραίνοντάς τον με άνθη μολόχας, όπως μαρτυρεί το στρώμα της γύρης στο οποίο ήταν τοποθετημένος. Γνωρίζω ότι έχουν εγερθεί αμφιβολίες αν πράγματι το στρώμα της γύρης στο οποίο τοποθετήθηκε ο νεκρός έχει κάποια τελετουργική εξήγηση. Ότι ο νεαντερτάλιος όμως, είχε ζήσει επί μακρόν χωρίς το ένα του μάτι και χωρίς το δεξί του μπράτσο, είναι αναμφισβήτητη απόδειξη ότι είχε τύχει της συμπαράστασης και της φροντίδας των συντρόφων του.
Αναζητήστε λοιπόν το βιβλίο αυτό, ακόμη και ως μεταχειρισμένο, από τα παλαιοπωλεία. Να είστε βέβαιοι ότι δεν θα σας απογοητεύσει.
