Bio-illustrations

Δεν θα δεις ποτέ πραγματικά ένα φυτό, παρά μόνον αν το ζωγραφίσεις (Johann Wolfgang von Goethe)

27 Μαρτίου 2023

Οι εκπληκτικοι χαρτες της Γης και του ουρανου του Levi Walter Yaggy



Το 1887 στο Σικάγο ο Levi Walter Yaggy, ένας επινοητικός επιχειρηματίας και συγγραφέας, είχε την έμπνευση να δημιουργήσει και να εκτυπώσει στον εκδοτικό οίκο Western Publishing House, που ο ίδιος είχε ιδρύσει,  μια σειρά φυσικών, γεωγραφικών, γεωλογικών και αστρονομικών χαρτών, που προορίζονταν για σχολική χρήση.


Οι δέκα χάρτες αυτής της σειράς περιέχονταν σε ένα ξύλινο κουτί, που έφερε την επιγραφή:  O γεωγραφικός χαρτοφύλακας (portfolio) του Yaggy και χρησίμευε τόσο ως μηχανισμός προβολής τους - καθώς οι χάρτες ήταν ανακλινόμενοι - όσο και ως θήκη μεταφοράς τους στη σχολική αίθουσα, προκειμένου να αναρτηθούν στους τοίχους τους. Όμως η καινοτομία που περιεχόταν στον χαρτοφύλακα του Yaggy, δεν περιοριζόταν στο χρηστικό κουτί του. Οι χάρτες είχαν εκτυπωθεί με μια μέθοδο χρωμολιθογραφίας, που είχε εφεύρει ο δημιουργός τους, η οποία επέτρεπε τον ζωηρό χρωματισμό τους και τις έντονες αντιθέσεις μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων τους. Επίσης οι χάρτες αυτές, ήταν κατά κάποιον τρόπο διαδραστικοί, καθώς περιείχαν κρυφά συρόμενα τμήματα, με τα οποία φανερώνονταν επιμέρους λεπτομέρειες κάθε θέματος. Και τέλος, συνοδεύονταν από ένα εγχειρίδιο για τον δάσκαλο που περιείχε πρόσθετες πληροφορίες και αναλυτικές οδηγίες για τον τρόπο χρήσης των χαρτών, ενώ η μέθοδος που είχε διαλέξει για τη διάθεσή τους, δεν ήταν το βιβλιοπωλείο, αλλά η "πόρτα - πόρτα" πώλησή τους, που είχε μειώσει το κόστος τους και είχε συμβάλει στην εμπορική επιτυχία τους. 


Οι χάρτες του Yaggy, περισσότερο από 100 χρόνια μετά τη δημιουργία τους κρατούν τα πρωτεία, μεταξύ των χαρτών που εκτυπώθηκαν τον 19ο αιώνα. Από αισθητική άποψη, είναι άψογοι και ως παιδαγωγικό εργαλείο αποτελεσματικοί, παρά το ότι κάποιες λεπτομέρειες τους, όπως π.χ. το ύψος των ορέων δεν είχε ακόμη καθοριστεί με ακρίβεια, ενώ περιείχαν και προκαταλήψεις, όπως π.χ. η αναφορά του στην "Καυκάσια φυλή" την οποία χαρακτήριζε, στο εγχειρίδιο για τον εκπαιδευτικό, ως τη φυλή με τους: "Περισσότερο όμορφους, έξυπνους και δραστήριους ανθρώπους στη Γη".


Υπήρχαν, όμως και άλλες ενστάσεις κατά των χαρτών του Yaggy, και άλλων ομοειδών τους που βρίσκονται στα σχολικά εγχειρίδια γεωγραφίας. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η ένσταση που είχε διατυπώσει ο Γάλλος φιλόσοφος Gaston Bachelard, στο βιβλίο του: Η ποιητική του χώρου (σε Ελληνική μετάφραση, είναι διαθέσιμο από τις εκδόσεις Χατζηνικολή), σύμφωνα με την οποία καλλιεργούν μια εντύπωση παντοκρατορίας του ανθρώπου πάνω στον πλανήτη, που στερεί από το μάθημα της Γεωγραφίας το σπουδαιότερο δίδαγμά του, τη μικρότητα - και συνεπώς τον σεβασμό - του ανθρώπου έναντι του σύμπαντος. 


Ακόμη κι έτσι, μπορούμε να ελαφρύνουμε το κατηγορητήριο κατά του Yaggy για τις προκαταλήψεις του, γιατί στο ενεργητικό του, οφείλουμε να προσθέσουμε ότι υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της προστασίας του περιβάλλοντος, και ότι με τα κέρδη των επιχειρήσεών του χρηματοδότησε περιβαλλοντικά προγράμματα, όπως η φύτευση στο Κάνσας ενός εκατομμυρίου δένδρων, προς αντικατάσταση εκείνων που είχαν υλοτομηθεί.