Θα θυμάστε το πολύκροτο ντοκιμαντέρ της δεκαετίας του 70: Οι δυνάμεις του 10, το οποίο το bio-illustrations είχε παρουσιάσει σε μια δημοσίευσή του. Το ντοκιμαντέρ αυτό μετέφερε τον θεατή του, από ένα ζευγάρι που έκανε πικ νικ σε κάποιο πάρκο του Σικάγου, στον Γαλαξία μας - στη συνέχεια - στα όρια του σύμπαντος, και από εκεί - πίσω - στο μόριο του DNA.
Αυτού λοιπόν του ντοκιμαντέρ, που ήταν δημιουργία ενός ταλαντούχου ζευγαριού καλλιτεχνών - του Charles και της Ray Eames - προάγγελος ήταν ένα βιβλίο εκδόθηκε το 1957 και έφερε τον τίτλο: Κοσμική άποψη: Το Σύμπαν σε 40 άλματα. Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού, ο Kees Boeke, είχε επιχειρήσει - δέκα χρόνια πριν τους Eames - να οδηγήσει τον αναγνώστη του σε ένα ταξίδι στο οποίο αφού τον εκτόξευσε στις απειροστικές διαστάσεις του σύμπαντος, τον κατέδυσε, στον πυρήνα του ατόμου.
Ο Kees Boeke (1884-1966), ήταν ένας Ολλανδός εκπαιδευτικός και συγγραφέας, που κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Πολυτεχνείο του Delft, ασπάστηκε τον Κουακερισμό και ανέπτυξε πασιφιστική και ιεραποστολική δράση. Στη δράση αυτή είχε τη συμπαράσταση της συζύγου του, Betty Cadbury - ανηψιάς του ιδρυτή της ομώνυμης σοκολατοποιίας - η οποία τον συνέδραμε, διαθέτοντας ένα σημαντικό μέρος της περιουσίας της.
Το 1926 ο Βoeke ίδρυσε στην πόλη Bilthoven της Ολλανδίας ένα σχολείο - ονομαζόταν: De Werkplaats - δηλαδή Χώρος Εργασίας - το οποίο εμπνεόταν από την κοσμοθεωρία του, την κοινωνιοκρατία - σύμφωνα με την οποία όλοι πρέπει να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων. Το σχολείο παρείχε άσυλο στους Πολωνούς Εβραίους πρόσφυγες, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στην Ολλανδία - κάτι που στοίχισε τη σύλληψη του Boeke και, στα μεταπολεμικά χρόνια, επιβραβεύτηκε με την ανάρρηση της συζύγου του, μεταξύ των Δικαίων των Εθνών. Επίσης, η φήμη του σχολείου ήταν τέτοια, ώστε μεταξύ των μαθητών του να περιλαμβανόταν και η τότε πριγκήπισα Βεατρίκη της Ολλανδίας.
Ας γυρίσουμε όμως στο βιβλίο, που επίσης απηχούσε την κοσμοαντίληψη του συγγραφέα του και τις εκπαιδευτικές αρχές του. Ο Boeke θέλοντας να διδάξει στον νεαρό αναγνώστη, ταπεινότητα και κοσμική ματιά τού έγραφε, στην εισαγωγή του βιβλίου:
Πρέπει να αναπτύξουμε μια ευρύτερη προοπτική, να δούμε τους εαυτούς μας στη σχετική θέση μας στο μεγάλο και μυστηριώδες σύμπαν στο οποίο γεννηθήκαμε και ζούμε.
Το βιβλίο περιέχε 40 εικόνες - 40 άλματα που ξεκινούν με τη φωτογραφία ενός κοριτσιού το οποίο κρατά αγκαλιά τη γάτα του και κλιμακωτά αναπτύσσονται, από την αυλή του σχολείου του Βoeke - στην οποία βρισκόταν το κορίτσι - ως την εικόνα της Ολλανδίας στον χάρτη, στον πλανήτη και ύστερα στο σύμπαν, για να επιστρέψουν, στα κύτταρα του κουνουπιού που καθόταν στο χέρι της, και στο μικροσκοπικό σύμπαν των ατόμων των δικών της κυττάρων.
Στις οδηγίες προς τον δάσκαλο, ο συγγραφέας τους, ο Αμερικανός φυσικός Arthur Compton, ο οποίος τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, για την απόδειξη της σωματιδιακής φύσης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, έγραφε:
Έτσι μόνο τώρα, στην εποχή μας, μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας τόσο καθαρά. Σε αυτό το απέραντο και ποικίλο σύμπαν αποτελούμε μια ενότητα με τα άλλα αγόρια και τα κορίτσια ... Δείχνοντάς μας πώς φαινόμαστε εμείς οι ίδιοι σε προοπτική, ο Kees Boeke ως επιδέξιος δάσκαλος μας βοηθά επίσης να γνωρίζουμε πώς και τι είναι οι γείτονές μας.
Αν λοιπόν επιθυμείτε να δείτε το βιβλίο στην πλήρη ανάπτυξή του, ιδού ο σύνδεσμος προς το γενναιόδωρο αποθετήριο archive.org.
