Το 1764 ο χαράκτης και εκδότης Adam Wolfgang Winterschmidt εξέδωσε στη Νυρεμβέργη το τρίτομο έργο: Mikroskopische Gemüths- und Augen-Ergötzung (Μικροσκοπικές απολαύσεις του ματιού και του μυαλού), στο οποίο ο Αυστριακός - βοτανολόγος και εικονογράφος - συγγραφέας του, Martin Frobenius Ledermüller παρέθεσε μια εκπληκτική σειρά εικόνων, προϊόν της μελέτης που είχε κάνει με το οπτικό μικροσκόπιό του.
Όπως δηλώνει και ο τίτλος το έργο, δεν είχε αποκλειστικώς επιστημονική στόχευση· αποσκοπούσε να προκαλέσει τον θαυμασμό για τα αντικείμενα - έμβια ή άβια - που περνούσαν κάτω από τον φακό του δημιουργού του. Και πράγματι, ο συγγραφέας διανθίζει τις ακριβέστατες περιγραφές και απεικονίσεις των μικροσκοπικών δομών, με πολύ κεφάτα σχόλια που τέρπουν, ακόμη και τον σύγχρονο αναγνώστη.
Όταν, επί παραδείγματι, περιγράφει την προνύμφη ενός υδρόβιου οργανισμού, επιλέγει να της δώσει την επιστημονική ονομασία: Αρλεκίνος, διότι όπως γράφει:
Ανάμεσα στα έντομα του βάλτου, υπάρχει ένα πλάσμα, που μοιάζει από πολλές απόψεις με την γκροτέσκα φιγούρα ενός Αρλεκίνου. Το μαύρο κεφάλι του, το πολύχρωμο σώμα του, τα άλματα, οι αναπηδήσεις και τα γελοία κόλπα του, έχουν πολλά κοινά με αυτά αυτού του γελωτοποιού του ιταλικού θεάτρου. Μερικές φορές στέκεται στο κεφάλι του, ή μάλλον σε αυτήν την κόκκινη γλώσσα ή βαλβίδα, που βλέπει κανείς να εμφανίζεται από κάτω. Μερικές φορές ισορροπεί τέλεια στην oυρά του η οποία καταλήγει σε δύο μεγάλα πτερύγια. Άλλες, ενώ κινείται ήρεμα, ξαφνικά μαζεύεται και εκτινάσσεται, με την κίνηση ενός φιδιού... Όλα αυτά με οδήγησαν να το συγκρίνω με έναν Αρλεκίνο και να του δώσω το όνομά του.
Το έργο, που περιλαμβάνει περισσότερες από 150 έγχρωμες λιθογραφίες - τις οποίες φιλοτέχνησε ο χαράκτης εκδότης του - συνέβαλε στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντος του κοινού για τον έμβιο κόσμο. Την εποχή της πρώτης κυκλοφορίας του, συνηθιζόταν η διασκέδαση στα κοσμικά σαλόνια να περιλαμβάνει και την προβολή παρασκευασμάτων, που μεγεθύνονταν από μια συσκευή, παραλλαγή της camera obscura - την οποία ο συγγραφέας περιέλαβε στο έργο του. Έτσι η επιστημονική παρατήρηση, από μια κατά μόνας αυστηρή διαδικασία, μετατρεπόταν σε ένα κοινωνικό και ψυχαγωγικό event.
Παραθέτω λοιπόν μερικές από τις όμορφες λιθογραφίες του τρίτομου έργου. Για περισσότερα, ιδού ο σύνδεσμος προς τον γενναιόδωρο δικτυακό τόπο.
 |
| Ύδρα |
 |
| Φτερό μύγας |
 |
| Αναπαραγωγικό όργανο αρσενικής μύγας |
 |
| Γλώσσα και κεντρί μέλισσας |
 |
| Οπίσθια πτέρυγα πεταλούδας |
