Στα μέσα του 19ου αιώνα η άνθιση των επιστημών της ζωής ακολουθήθηκε και από την αύξηση του ενδιαφέροντος για επιμέρους κλάδους τους, μεταξύ των οποίων και η ανατομία. Παρά όμως τη μεγάλη ζήτηση νεκρών οργανισμών, η προσφορά ήταν περιορισμένη, για πρακτικούς λόγους, αλλά και λόγω των νομικών περιορισμών στην ανατομία του ανθρώπινου σώματος. Μια λύση ήταν η κατασκευή κέρινων ομοιωμάτων. Αυτά όμως εκτός του ότι δεν ήταν ανθεκτικά στις μεταβολές της θερμοκρασίας και στη σκληρή χρήση εντός του εργαστηρίου ή της αίθουσας διδασκαλίας, παρουσίαζαν τη συνολική εικόνα ενός οργανισμού ή μιας δομής του, που απέκλειε την εκ των ένδον εξέτασή της.
Μια λύση στο πρόβλημα αυτό βρήκε ο Louis Thomas Jérôme Auzoux, ένας ευρηματικός Γάλλος ιατρός ο οποίος στις αρχές της δεκαετίας του 1820, επενόησε μιας τεχνικής που επέτρεπε την κατασκευή ομοιωμάτων από πεπιεσμένο χαρτί (Papier-mâché) (στα γαλλικά Papier-mâché, κυριολεκτικά σημαίνει μασημένο χαρτί). Τα ομοιώματα αυτά κατασκευάζονταν από μια εύπλαστη πάστα χαρτοπολτού, τριμμένου φελλού και κόλλας, που αποτύπωνε με ακρίβεια τη μορφολογία των φυσικών οργάνων τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί ως μήτρες. Λόγω του υλικού από το οποίο είχαν κατασκευαστεί, ήταν πιο ελαφριά και πιο ανθεκτικά από τα κέρινα ομοιώματα, ώστε να τα αντικαταστήσουν. Εκεί όμως που υπερτερούσαν καταφανώς, ήταν ότι συναρμολογούνταν από επάλληλα τμήματα τα οποία ο μαθητής/φοιτητής μπορούσε να αποσπάσει, ώστε να μελετήσει τις λεπτομέρειες της ανατομίας τους.
Δυο χρόνια αργότερα ο ευφυής Γάλλος τελειοποίησε την πάστα του ώστε όταν στέγνωνε να γίνεται περισσότερο άκαμπτη και ανθεκτική, και ρίχτηκε στην παραγωγή μοντέλων του ανθρώπου και των οργάνων του, προκειμένου να αξιοποιηθούν τόσο στην ιατρική - επαγγελματική εκπαίδευση, όσο και στην ενημέρωση του κοινού για ζητήματα υγείας, ανατομίας και φυσιολογίας. Το 1827 για να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση των μοντέλων του, ίδρυσε μια μονάδα παραγωγής στη γενέτειρά του, το Saint-Aubin-d'Écrosville - ένα χωριό της Νορμανδίας. Στα επόμενα χρόνια η μονάδα του Auzoux συμπεριέλαβε στα προϊόντα της βοταναλογικά και κτηνιατρικά μοντέλα και στο μέσον του αιώνα, είχε πλέον αναδειχτεί σε κορυφαία, διεθνώς, κατασκευάστρια εταιρεία μοντέλων. Όλα τα μοντέλα ήταν κατασκευασμένα με τρόπο που επέτρεπε τη διάλυσή τους και την επανασυναρμολόγησή τους, συνοδεύονταν από οδηγίες χρήσης, και έφεραν μικρές ετικέτες με την ονομασία των επιμέρους ανατομικών δομών.
Από τα προϊόντα της εταιρείας του Auzoux, παρουσιάζουμε πρώτο το μοντέλο του αλόγου, που θεωρείται ως το διασημότερο, διεθνώς, ανατομικό μοντέλο. Το ύψος του, φτάνει τα 1,80 μέτρα, και όπως διαπιστώνετε από την εικόνα της αρχής του άρθρου, και από αυτήν που ακολουθεί, το μοντέλο είναι συναρμολογημένο από διάφορες τομές, ώστε να αποκαλύπτεται η ανατομία του. Και στο μοντέλο αυτό, που κατασκευαζόταν από το 1850 ως και το 1890, όπως και στα μεγαλύτερα, τα διάφορα τμήματα συγκρατούνταν από ένα σύστημα συρμάτων, που λειτουργούσε ως εσωτερικός σκελετός.
(Στην εικόνα δεξιά, ένα από το άλογα του Auzoux, στο αμφιθέατρο μιας κτηνιατρικής, προφανώς, σχολής)
Στη συνέχεια ακολουθεί το μοντέλο του ανθρώπου που παρουσιάζουμε, το οποίο κατασκευάστηκε το 1847. Στο μοντέλο αυτό, που εντυπωσιάζει για τις λεπτομέρειές του - οι αρτηρίες χρωματισμένες με κόκκινο χρώμα, οι φλέβες με κυανό και οι μύες, με διάφορες αποχρώσεις του κόκκινου - ο κατασκευαστής του επεδίωξε να προσφέρει στο κοινό ένα διδακτικό εργαλείο που θα επέτρεπε, ακόμη και στον αμύητο αγοραστή του να μάθει ανατομία "άνευ διδασκάλου".
 |
| Έμβρυο στο εσωτερικό της μήτρας |
 |
| Αριστερά το άνθος της καμπανούλας και δεξιά της Φούξιας. |
 |
| Αριστερά μια εργάτρια μέλισσα, δεξιά ο σκώρος του μεταξοσκώληκα. |
Αν και τα μοντέλα του Auzoux, ποτέ δεν μπόρεσαν να αντικαταστήσουν πραγματικά την εμπειρία της ανατομίας με το νυστέρι - αφού τα διάφορα τμήματά τους ήταν αποσπώμενα και όχι ανατμήσιμα - προσέφεραν κάτι που την πλησίαζε και είχαν αναμφισβήτητο διδακτικό όφελος, στο οποίο όφειλαν την εμπορική επιτυχία τους, τις εγκρίσεις των Ιατρικών σχολών και τα πολυάριθμα βραβεία με τα οποία είχαν τιμηθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις.
Η εταιρεία του Auzoux λειτούργησε ως και τις αρχές του 21ου αιώνα, αφού είχε καταφέρει να επιβιώσει μετά την έλευση νέων διδακτικών μεθόδων και υλικών που είχαν απαξιώσει την ευφυέστατη μέθοδο που είχε συλλάβει ο ιδρυτής της.
