Albrecht Dürer (1471-1528)

Αν ρίξετε μια προσεκτική ματιά στο δεξιό μάτι του λαγού της εικόνας, θα διακρίνετε ένα παράθυρο που βρίσκεται στο βάθος ενός δωματίου. Μόνο εικασίες μπορούν να υπάρχουν για το αν το δωμάτιο αυτό ήταν το εργαστήριο του καλλιτέχνη στο οποίο γεννήθηκε αυτή η εκπληκτικής ομορφιάς και ακρίβειας ακουαρέλα, ή το εσωτερικό ενός γοτθικού ναού. Όμως δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο Άλμπρεχτ Ντύρερ - διότι αυτός ήταν ο καλλιτέχνης - επεδίωξε με αυτή τη λεπτομέρεια να ανοίξει ένα παράθυρο στο παρελθόν· ένα παράθυρο που μεταφέρει τον σύγχρονο θεατή της ακουαρέλας, πέντε αιώνες πριν, όταν δηλαδή ο ζωγράφος και χαράκτης, έβαλε την τελευταία πινελιά του στον πίνακα, στα 1502.

Αυτή και μόνον η λεπτομέρεια θα αρκούσε για να δικαιολογηθεί ο χαρακτηρισμός του έργου, ως διαχρονικό. Δεν ήταν όμως το μοναδικό έργο στο οποίο απεικόνισε τον φυσικό κόσμο με έναν μοναδικό τρόπο, ταυτόχρονα ρεαλιστικό - όπως μιας φωτογραφίας - αλλά και μαγικό, καθώς εξακολουθεί να σκουντά τον θεατή των πινάκων του, που ξαφνιασμένος ανακαλύπτει πόσο εξίσου, αν όχι περισσότερο, πραγματική είναι η απεικόνιση των πλασμάτων, από την ίδια τους την υπόσταση.

Ο Ντύρερ, που θεωρείται ως σπουδαιότερος Γερμανός ζωγράφος της Αναγέννησης έγινε κυρίως γνωστός για τους πίνακες, τις ξυλογραφίες και τις χαλκογραφίες που αφορούν σε θρησκευτικά θέματα, τις προσωπογραφίες και τις αυτοπροσωπογραφίες. 

Ζωγράφισε όμως και τα ζώα, ένα - δυο αιώνες, πριν ενταχθούν στην εικονοποιία  των ζωγράφων, όχι ως ασκήσεις ή επιδείξεις της δεξιοτεχνίας τους, αλλά ως θέματα με αυθύπαρκτη αξία. 

Ρινόκερος - 1515

Ο "Ρινόκερος" είναι μια ξυλογραφία που φιλοτέχνησε ο Ντύρερ το 1515, με σκοπό την παροχή μιας γενικής ιδέας στους συγχρόνους του για τη μορφή του εξωτικού ζώου. Η ομορφιά της στάθηκε αιτία να αναπαραχθεί σε βιβλία και να εμπνεύσει κ.ά. καλλιτέχνες να τη μιμηθούν. Ωστόσο, καθώς ο Ντύρερ δεν είχε δει ποτέ στη ζωή του ρινόκερο, στηρίχθηκε σε γραπτές περιγραφές ή σε εικόνες, για να το σχεδιάσει. Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά ανακριβειών - π.χ. το κέρατο που υπάρχει στη ράχη του ζώου - και οι οστέινες πλάκες που θωρακίζουν το σώμα του - που επίσης αναπαράγονταν στα βιβλία Φυσικής Ιστορίας, ως και τον 18ο αιώνα.

"Το φτερό της χαλκοκουρούνας" είναι μια ακουαρέλα που ο Ντύρερ ζωγράφισε το 1512. Καθώς εικονίζεται μόνο το συγκεκριμένο τμήμα του ζώου, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το έργο αποτελούσε μια μελέτη, για κάποιο άλλο μεταγενέστερο έργο. Άποψη που διαψεύδεται από το γεγονός ότι ο καλλιτέχνης το υπέγραψε, συν την εκπληκτική επιμέλεια με την οποία απέδωσε τις χρωματικές μεταβάσεις και τις λεπτομέρειες στο πτέρωμα του πουλιού.

Το φτερό της χαλκοκουρούνας

Αφού λοιπόν παραθέσουμε μερικά παραδείγματα της εργασίας του αριστοτέχνη ζωγράφου καλλιτέχνη της Αναγέννησης που έχουν ως θέμα τους τα ζώα (Η μικρή κουκουβάγια, ο θαλάσσιος ίππος, ο αστακός), αξίζει να αναφερθούμε και σε ένα έργο του με βοτανολογικό ενδιαφέρον.

 

Είναι το έργο που επιγράφεται ως, "Ένα μεγάλο κομμάτι χλόης". Η ακουαρέλα, που φιλοτεχνήθηκε στο εργαστήριο του Ντύρερ στη Νυρεμβέργη, το 1502 θεωρείται ως ένα από τα αριστουργήματά του.

Στην ακουαρέλα εικονίζεται μια συστάδα φυτών στα οποία συμπεριλαμβάνονται η δακτυλίδα, η αγροστίδα, η πικραλίδα κ.ά. ζωγραφισμένα από το ύψος από το οποίο θα τα αντίκριζε ένα ζωάκι του βιοτόπου τους. Και στην περίπτωση αυτού του πίνακα, οι ρεαλιστικές λεπτομέρειες δεν κυριαρχούν στη συνολική εντύπωση. Την εντύπωση της οργανικής ενότητας της ζωής, η οποία μοιάζει να αιωρείται ανάμεσα στον ουρανό και στη γη, που απλώνει τις ρίζες της.