Bio-illustrations

Δεν θα δεις ποτέ πραγματικά ένα φυτό, παρά μόνον αν το ζωγραφίσεις (Johann Wolfgang von Goethe)

24 Δεκεμβρίου 2021

Μια εμβληματικη αναπαρασταση του ανθρωπινου σωματος


Στην καθημερινή κουβέντα, στην εκπαίδευση, αλλά και στην ίδια την επιστήμη συχνά καταφεύγουμε σε μεταφορές, όπως λ.χ. η αντιστοίχιση του κυττάρου με μια πολυπράγμονα μητρόπολη, των μιτοχονδρίων ως των εργοστασίων “παραγωγής” ενέργειας κ.ά. προκειμένου να προσλάβουμε, να διδάξουμε ή να εξηγήσουμε  τον έμβιο κόσμο και τις λειτουργίες του.

Οι μεταφορές αυτές, που είναι προϊόντα του ιστορικού πλαισίου, του κυρίαρχου επιστημονικού υποδείγματος, και ακόμη των τρόπων παραγωγής, αν και οδηγούν σε παρανοήσεις κατά την κατανόηση των βιολογικών φαινομένων, έχουν βοηθήσει να εκλαϊκευτούν δύσκολα επιστημονικά αντικείμενα, και ακόμη περισσότερο, έχουν προαγάγει τη μελέτη τους. Ένα πρόχειρο παράδειγμα είναι η πρόσληψη της καρδιάς ως αντλίας από τον William Harvey, που του επέτρεψε να μελετήσει την κυκλοφορία του αίματος.

Μια λοιπόν από τις πλέον διάσημες εικαστικές μεταφορές των λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος είναι αυτή που επεχείρησε την δεκαετία του 1920 ο Γερμανός ιατρός και συγγραφέας εκλαϊκευμένων επιστημονικών βιβλίων Fritz Kahn με το εμβληματικό έργο του  “Das Leben des Menschen” (Η ζωή του ανθρώπου). Στο έργο αυτό, που απευθυνόταν στο μη ακαδημαϊκό κοινό, οι φυσιολογικές λειτουργίες παρουσιάζονται ως το αποτέλεσμα της συνεργασίας επιμέρους τμημάτων του οργανισμού ως εργοστασίου, στο οποίο εργάτες και μηχανές διεκπεραιώνουν την εργασία που τους έχει καταμεριστεί.